Tiến sĩ Warr đang khảo sát nguồn nước ngầm ở mỏ Moab Khotsong (Nam Phi) – Ảnh: IFLSCIENCE

Các vùng nước bên dưới Moab Khotsong có nồng độ các nguyên tố do phóng xạ phân rã tạo ra cao chưa từng thấy từ trước đến nay, theo trang tin khoa học IFLScience.

Tiến sĩ Oliver Warr của Đại học Toronto (Canada) và các đồng tác giả đã tìm thấy nước trong các khối đá kết tinh ở độ sâu 3km dưới bề mặt. Họ lưu ý những tảng đá này bao phủ ước tính 72% vỏ Trái đất theo diện tích bề mặt. Đồng thời có thể chiếm tới 30% lượng nước ngầm của Trái đất.

Nguồn nước này chứa các yếu tố cho phép sự sống tồn tại mà không cần tiếp cận với năng lượng Mặt trời.

Phản ứng giữa nước và một số loại đá tạo ra khí hydro ở đây. Mặc dù sản xuất chậm trên một diện tích lớn, phản ứng này theo thời gian có thể tạo ra một lượng khí khổng lồ, cung cấp nguồn năng lượng chính cho vi khuẩn hoặc con người nếu khai thác nó.

Một số khí hydro sinh ra phản ứng với carbon để tạo ra methane và các hydrocarbon phức tạp hơn, mở rộng phạm vi vi sinh vật có thể được hỗ trợ. Đồng thời, sự phân rã phóng xạ của các đồng vị không ổn định sẽ tạo ra các hạt alpha (hạt nhân helium).

Trong khi đó uranium, thorium và kali trong các tảng đá xung quanh tiếp tục phân hủy để tạo ra các nguyên tố nhẹ hơn, bao gồm các khí quý như helium, neon và argon.

“Hãy coi nguồn nước cổ đại như một chiếc hộp Pandora chứa năng lượng sản xuất helium và hydro – một ‘chiếc hộp’ mà chúng ta có thể học cách khai thác trên quy mô toàn cầu”, ông Warr cho biết trong một tuyên bố.

Đây là mỏ nước ngầm thứ 2 được phát hiện có tuổi đời hơn 1 tỉ năm.

Tuy nhiên, có một điểm khác biệt quan trọng giữa mỏ Moab Khotsong mới tìm thấy với mỏ Kidd Creek của Canada phát hiện năm 2016: nước ngầm tại mỏ Kidd Creek bị cô lập hoàn toàn và tại mỏ Moab Khotsong, nước cũng không thể thoát ra, nhưng các khí quý nhẹ hơn đã khuếch tán qua các tảng đá để thoát ra ngoài. Điều này dẫn đến sự khác biệt rất lớn về nồng độ các nguyên tố giữa 2 mỏ.

Rừng thông Đak Đoa chết hàng loạt khi Tập đoàn FLC triển khai di thực thông – Ảnh: H.C.Đ

Trao đổi với phóng viên Tuổi Trẻ Online ngày 17-7, ông Ksor Hân (67 tuổi, trú thị trấn Đak Đoa) cho biết cách đây hơn 40 năm, ông đã tham gia công tác thanh niên góp sức trồng nên những cây thông trong khu rừng này.

“Trước ai muốn đến rừng thông chơi cũng được. Cả thế hệ chúng tôi và các thế hệ khác đã cùng nhau giữ gìn những hàng thông ấy”, ông Hân kể và cho hay khi biết dự án sân golf và khách sạn nhà hàng của Tập đoàn FLC mọc lên trên đồi thông ai cũng buồn.

“Di thực kiểu gì lạ vậy?”

“Khi dự án của FLC triển khai, cả một không gian rộng lớn bị khóa lại. Bãi cỏ đẹp nhất rừng thông bị máy móc đào bới để thay vào những bê tông. Mùa khô năm ngoái, khi cỏ hồng đẹp nhất, đã không ai còn được nhìn ngắm khung cảnh tuyệt đẹp kỳ vĩ như vậy nữa”.

Nhắc tới những cây thông chết khi bị di dời, ông Ksor Hân thở dài: “Trước đọc trên báo có vị cán bộ nói sẽ dùng công nghệ để di thực thông đi nơi khác. Đến khi dự án triển khai mới thấy khác quá.

Mấy năm gần đây nổi lên việc trộm vào rừng thông nhắm những thân cây có thế đẹp đào quanh gốc chặt rễ, xong dùng lưới bó đất lại lấp đất lên chờ rễ non ra, sau đó lợi dụng đêm tối chạy xe tải vào cẩu đi bán.

Nay công ty di thực thông cũng làm tương tự vậy, chỉ khác công nhân đào chặt công khai. Tôi nói với mấy người bạn cán bộ hưu trí ‘làm mới lâu chứ phá mấy tí’. Cái trò di thực thông như ăn trộm thế kia thì thông chết là đúng”.

Những thân thông bị đốn hạ còn trơ gốc. Diện mạo đồi cỏ hồng nổi tiếng ở Gia Lai đã bị băm nát – Ảnh: H.C.Đ

Thông chết khô trên thảm cỏ mùa mưa tươi tốt ở Gia Lai – Ảnh: H.C.Đ

Một vị trí thông chết được cưa thành đống chất cao – Ảnh: H.C.Đ

Tạm dừng dự án

Liên quan đến dự án sân golf Đak Đoa, một cán bộ chức năng tỉnh Gia Lai cho biết hiện dự án đã triển khai các hạng mục xây dựng hệ thống đường golf, đường giao thông, móng bê tông làm nhà và hệ thống thoát nước trong khu vực dự án.

Tuy nhiên, mấy tháng gần đây UBND tỉnh Gia Lai đã yêu cầu chủ đầu tư tạm dừng hoạt động thi công, xây dựng, di thực thông. Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai cũng đã kiểm tra hiện trạng di thực cây thông vì đã để xảy ra việc thông di thực chết hàng loạt.

Theo phê duyệt, dự án sân golf Đak Đoa có tổng mức đầu tư 1.142 tỉ đồng, được thực hiện tại thị trấn Đak Đoa, xã Glar và xã Tân Bình (huyện Đak Đoa) do Công ty cổ phần Tập đoàn FLC làm chủ đầu tư. Mục tiêu đầu tư xây dựng sân golf 36 lỗ tiêu chuẩn quốc tế.

Dự án có quy mô 174,01ha, trong đó thực hiện chuyển mục đích sử dụng 155,93ha rừng sản xuất sang mục đích khác để thực hiện dự án. Thời gian hoạt động dự án 50 năm kể từ ngày có quyết định giao đất, cho thuê đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, dự kiến quý 4-2024 khai thác đi vào sử dụng.

Trước khi rừng thông được chuyển cho nhà đầu tư triển khai dự án, ngày 7-12-2017, ông Dương Văn Trang (chủ tịch HĐND tỉnh, nay là bí thư Tỉnh ủy, chủ tịch HĐND tỉnh Kon Tum) đã ký nghị quyết thông qua kết quả rà soát, điều chỉnh quy hoạch 3 loại rừng đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.

Rừng thông Đak Đoa là một trong những diện tích rừng được đưa ra khỏi quy hoạch rừng.

Công trường dự án sân golf tại Gia Lai đã ngừng thi công – Ảnh: H.C.Đ

Miệng cống tại TP Thủ Đức vừa bị cát đất bồi, vừa bị chắn bằng tấm ximăng và còn bị cỏ mọc um tùm

Người dân TP hay than trời vì mỗi khi trời mưa các con đường bị ngập nặng. Ngập một phần do hệ thống cống thoát quá tải, nhiều dự án chống ngập vẫn chưa hoàn thành, nhưng một nguyên nhân khác do chính ý thức người dân gây nên.

Theo ghi nhận của Tuổi Trẻ Online tại nhiều tuyến đường ở các quận huyện và TP Thủ Đức, các cống thoát nước bị “bức tử” với muôn cách thức.

Ngoài ngổn ngang túi nilông, chai nhựa, hộp xốp vứt quanh miệng cống; miệng cống còn bị bịt kín bằng gạch đá, ván gỗ, vải bạt…, thậm chí người dân còn tự cải tạo lại miệng cống thành lối để chạy xe từ đường lên vỉa hè.

Một người dân sống trên đường Nguyễn Văn Quá, quận 12 (một tuyến đường thường xuyên ngập do mưa) cho biết vì ống cống bốc mùi ảnh hưởng đến việc kinh doanh nên bịt lại cho bớt mùi. “Quanh đây có rất nhiều miệng cống khác, bịt một ống này cũng sẽ không ảnh hưởng nhiều đâu”, người này lý giải về hành động của mình.

Còn tại đường Linh Đông, TP Thủ Đức có hàng chục miệng cống không còn lối thoát cho nước do đất cát bít bùng hay cỏ dại mọc um tùm.

Một số miệng cống khác nhầy nhụa dầu mỡ từ các quán ăn đổ xuống. Theo chia sẻ của các công nhân thoát nước, nhiều hầm ga tại các khu vực có nhiều quán ăn thường có dầu mỡ kết lại không tan khiến nước không thể chảy. Đây cũng là nỗi ám ảnh của anh em công nhân thoát nước vì dầu mỡ vừa hôi vừa khó xử lý.

Về vấn đề này, Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật TP.HCM nhận định vấn nạn xâm lấn miệng thoát nước khiến trung tâm “nhức đầu” xử lý.

Phía trung tâm đã phối hợp cùng chính quyền địa phương tổ chức vận động người dân tham gia bảo vệ hệ thống thoát nước; không lấp, bít và bỏ rác thải ở các miệng thu nước để đảm bảo khả năng thoát nước; ngoài ra cũng tuyên truyền không xả rác và chất thải rắn xuống lòng các tuyến kênh, rạch để gây cản trở dòng chảy.

Trung tâm còn tăng cường kiểm tra và phối hợp với cơ quan chức năng có biện pháp chế tài, xử lý đối với trường hợp cố tình xả rác làm tắc nghẽn hệ thống nhưng tình trạng trên vẫn còn tồn tại.

Miệng cống tại đường Linh Đông, TP Thủ Đức không còn lối thoát cho nước

Miệng cống tại khu vực chợ Thủ Đức bị che bít bùng, khu vực này cứ mưa là thành “chợ nổi” vì ngập

Miệng cống như vầy thì nước thoát đi đâu?

Một miệng cống đã lâu không được dọn dẹp tại quốc lộ 13, quận Bình Thạnh

Rác rến, dầu mỡ, thức ăn thừa… che gần hết miệng cống trên đường Điện Biên Phủ, quận Bình Thạnh

Một miệng cống vừa bị bao bố che, vừa bị lèn bằng khối bêtông lớn trên đường Đinh Bộ Lĩnh, quận Bình Thạnh

Rác đủ loại bủa vây một miệng cống trên đường Đinh Bộ Lĩnh, quận Bình Thạnh

Nhiều người còn có tâm lý mình chắn một cái miệng cống cũng không ảnh hưởng gì

Hàng ngàn miệng cống trên địa bàn TP.HCM bị xâm lấn bằng đủ cách

Rác, dép… bít cả cống thoát nước trên đường Phan Văn Trị, quận Gò Vấp

Vùng trũng địa chất Danakil ở Ethiopia – nơi được mệnh danh là “cánh cổng địa ngục” hay “vùng đất chết”. Theo nhiếp ảnh gia Olivier Grunewald, nguồn gốc của sự sống xuất hiện cách đây hơn 3,5 tỉ năm ở môi trường ngập nước do hoạt động của núi lửa. Điều này được thể hiện thông qua kết quả của hoạt động kiến tạo địa chất tại khu vực Danakil. Trong ảnh là các bể chứa tinh thể màu xanh lam và xanh lục, các bậc thang chứa hợp chất lưu huỳnh màu vàng và các mạch nước ngầm do sự phun trào của núi lửa – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Theo kênh National Geographic, những bức ảnh này đưa chúng ta vào một hành trình “xuyên không gian và thời gian” về giai đoạn sơ khai của nền văn minh nhân loại.

Đồng thời, thông qua dự án “Nguồn gốc”, nhiếp ảnh gia người Pháp Olivier Grunewald mong muốn truyền tải thông điệp về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Trong 30 năm qua, ông và người bạn Bernadette Gilbertas đã đi khắp thế giới để ghi lại những địa điểm thể hiện rõ nét nhất quá trình hình thành sự sống của nền văn minh nhân loại.

“Chúng ta phải mất 4,5 tỉ năm để có thể chứng kiến những gì được nhìn thấy ở hiện tại. Vậy nên, bây giờ chúng ta sẽ làm gì? Chúng ta sẽ tiếp tục thúc đẩy cuộc khủng hoảng sinh thái, hay cuối cùng chúng ta sẽ cùng nhau ngăn chặn điều tồi tệ nhất xảy đến?”, ông Grunewald bày tỏ.

Những giọt mưa từ cơn mưa rào buổi sáng ở vùng đất ngập nước Pantanal của Brazil tô điểm cho loài thủy sinh tai tượng (Salvinia auriculata), một loài dương xỉ sống dưới nước có nguồn gốc từ Rio Negro. Nguồn gốc của giới thực vật ngày nay có thể được bắt nguồn từ loài tảo cổ đại – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Ánh bình minh ló dạng trên vách đá ở Toroweap Point nằm tại trung tâm Công viên quốc gia Grand Canyon, bang Arizona (Mỹ). Các mặt cắt của một hẻm núi đối diện với sông Colorado tiết lộ 2 tỉ năm lịch sử địa chất – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Những tảng băng trôi trên hồ băng Jökulsárlón của Iceland dưới tán cây cực quang huyền ảo. Các ánh sáng cực quang ở Jökulsárlón xuất hiện khi những cơn gió va chạm với từ quyển của Trái đất. Đây là vùng không gian giúp che chắn Trái đất khỏi bức xạ mặt trời – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Ở kỷ nguyên sinh, hoạt động kiến tạo của núi lửa đã hình thành các mảng dung nham trên cạn. Nhiếp ảnh gia Olivier Grunewald đã ghi lại một khoảnh khắc mô phỏng quá trình đó thông qua hoạt động phun trào của núi lửa Nyiragongo, nằm trên dãy núi Virunga của Cộng hòa Dân chủ Congo – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Vào lúc bình minh, một đám mây mỏng kéo dài trên Uluru, một sa thạch nhô lên ở trung tâm nước Úc, được hình thành cách đây hơn 500 triệu năm. Tảng đá cao 863m vô cùng linh thiêng đối với thổ dân trong khu vực – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Khoảng 5 triệu năm trước, quá trình kiến tạo địa chất ở sông Colorado đã tạo nên vách đá sa thạch này. Đây là vách đá nổi tiếng có tên Horseshoe Bend nằm gần thị trấn Page, bang Arizona (Mỹ) – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Sông băng Eyjafjallajökull ở Iceland chuyển màu từ trắng xanh sang đen đậm do hoạt động phun trào của núi lửa. Cột khói khổng lồ sau đó đã lan sang không phận các nước châu Âu vào năm 2010 – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Rạn san hô Hardy nhìn từ trên cao. Đây là một phần của cụm rạn san hô Great Barrier Reef nổi tiếng trải dài ngoài khơi bang Queensland của Úc, kéo dài từ các đảo của Papua New Guinea về phía bắc, với chiều dài hơn 2.600km – Ảnh: NATIONAL GEOGRAPHIC/OLIVIER GRUNEWALD

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM, đưa ra nhận định như trên về tình hình thực hiện các dự án môi trường tại TP. Năm 2022, TP phải tập trung xử lý nhanh ở nhiều lĩnh vực.

* Nhiều dự án lớn về cải tạo kênh rạch, chống ngập vừa được HĐND TP thông qua, trong đó có hai dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm – Văn Thánh và kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên, ông có thể phân tích các điểm cần lưu ý về hai dự án này nói riêng và việc cải tạo kênh rạch tại TP.HCM nói chung?

– Có thể chia các dự án cải tạo kênh rạch tại TP làm 2 phần: dưới nước và trên bờ. Trước khi thực hiện cải tạo phải có báo cáo đánh giá tổng thể chứ báo cáo giám sát không thì chưa đủ.

Đối với vấn đề dưới nước tại rạch Xuyên Tâm – Văn Thánh thì phải chú ý vì ô nhiễm tại đây nhiều kim loại nặng nhưng công nghệ xử lý lại là bể lắng vi sinh. Do đó, việc xử lý phải nghiên cứu lại công nghệ xử lý, cải tạo xong phải gắn với mục tiêu bền vững chứ không để tái ô nhiễm. Dự án đã dùng dằng kéo dài nhiều năm nay và càng kéo dài càng tốn kinh phí.

Kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên có cao trình không xuôi về một phía. Dòng chảy của nó một hướng về Bình Tân, hướng còn lại đổ về Gò Vấp. Cần xác định rõ vấn đề này để đầu tư các công trình xử lý liên quan dọc theo chiều dài của con kênh.

Còn về trên bờ, việc làm đường dọc kênh, phía dưới làm cống hộp giúp cải thiện vấn đề giao thông và tăng mỹ quan đô thị, nâng cao đời sống người dân. Kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, kênh Tân Hóa – Lò Gốm là những ví dụ thực tế rõ ràng về việc này. Tuy nhiên, cần có sự linh động thay đổi kế hoạch để triển khai tùy vào tình hình thực tế. Việc triển khai dự án cũng phải gấp rút, đồng bộ; tránh việc lấy mặt bằng xong rồi để đó sẽ xuất hiện các bãi rác, bãi xà bần.

Còn đối với hàng loạt hệ thống kênh rạch khác thì 2 năm qua TP đã có sự phân cấp chống ngập và cải tạo kênh rạch rất thành công. Thời gian tới TP cần có thêm nhiều đề án nạo vét các kênh rạch đã lấp, khi khôi phục thì làm cống chìm, cống hộp để mặt bằng bên trên vẫn sử dụng được.

Trước đây tỉ lệ kênh rạch chiếm khoảng 12% diện tích tổng thể TP, nhưng nay chỉ có 3-4% là rất đáng ngại. Đặc biệt chú ý tại nhiều quận huyện ngoại thành thì vấn đề san lấp kênh rạch vẫn còn nhiều, TP phải quản lý chặt việc này.

* Vấn đề thu gom và xử lý rác thải cần chú ý điều gì trong thời gian tới, giải pháp nào để đảm bảo việc thu gom và xử lý rác thải đạt hiệu quả?

– Đối với hệ thống thu gom rác, trong những năm qua có tiến triển, tuy nhiên hiện vẫn chưa quản lý được lực lượng thu gom rác dân lập. Đặc thù TP là nhà dân, cơ sở sản xuất xen cài do đó rác cứ lẫn lộn dẫn tới việc thu gom, phân loại rác gặp khó khăn.

TP đã phân cấp về quận huyện thì giờ nên phân cấp về phường xã, phải quản lý được các đường dây rác dân lập. Phường xã ký hợp đồng nguyên tắc với họ về phạm vi thu gom, loại rác thu gom để khi phát sinh những loại rác không thu gom được họ sẽ báo về, tránh việc thu gom lẫn lộn gây khó khăn cho phân loại, xử lý.

Công tác xử lý thì phải nâng vai trò quản lý nhà nước. TP tư nhân hóa một số bãi rác nên khi muốn thay đổi cách xử lý thì rất khó. Giai đoạn tới TP phải nâng tầm hơn vai trò các công ty công ích chứ không khoán trắng cho tư nhân trong việc xử lý rác. Các đơn vị công ích thì TP có thể điều phối được, còn tư nhân thì khó.

Đối với hạ tầng xử lý rác, TP.HCM có cơ chế đặc thù do đó có thể điều chỉnh phát sinh theo tình hình TP. Những công trình tạm ngoài quy hoạch có thể tháo dỡ khi không cần nữa hoặc chuyển tới những chỗ khác để tránh lãng phí.

* Vậy còn trong lĩnh vực quan trắc môi trường nói chung và quan trắc không khí nói riêng, ông góp ý gì khi TP.HCM – một TP lớn nhất nước mà việc quan trắc không khí vẫn làm thủ công?

– Theo tôi, TP phải quyết liệt trong công tác đầu tư hệ thống quan trắc tự động, chú ý các điểm như trường học, bệnh viện, khu ĐHQG, khu dân cư. Không thể dựa vào việc đấu thầu thuê đơn vị ngoài làm, đây là vấn đề sống còn đối với người dân. Khi có sự cố môi trường mà không có hệ thống quan trắc tự động sẽ khó xử lý kịp thời.

Những sự cố môi trường không dễ xảy ra nhưng khi xảy ra sẽ diễn biến rất nhanh và không kịp trở tay. Người dân nghe đầu tư hệ thống quan trắc tự động nhưng nhiều năm nay chưa hoàn thành. Các thiết bị quan trắc giờ không đắt, nặng ở chỗ đầu tư hệ thống phân tích dữ liệu, đấu nối. Nhưng TP.HCM phải đầu tư gấp chứ một đô thị lớn mà quan trắc còn chưa chủ động được thì rất khó. Nếu TP quá tải có thể giao về cho các quận huyện làm, TP chỉ cần đấu nối dữ liệu về trung tâm xử lý, từ đó có những thông tin cho người dân được biết.

Quản lý thu tiền rác bằng phần mềm

Công nhân vệ sinh vớt rác trên rạch Xuyên Tâm, quận B.nh Thạnh, TP.HCM – Ảnh: QUANG ĐỊNH

Đó là giải pháp công nghệ mà quận Gò Vấp đang nghiên cứu, áp dụng từ năm 2022. Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Phòng tài nguyên và môi trường quận cho biết quận đưa ra giải pháp áp dụng mô hình quản lý thu tiền rác thải đơn vị thu gom, hợp đồng thu gom, chủ nguồn thải… và quản lý rác thải trên phần mềm có tên GRAC.

Thời gian trước, các đơn vị thu gom rác (Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích quận, hợp tác xã hoặc công ty doanh nghiệp tư nhân) quản lý số liệu danh sách các hộ dân chủ yếu trên sổ sách giấy tờ, thậm chí bằng hình thức ghi nhớ. UBND phường quản lý và báo cáo về quận trên file Exel. Hình thức thu tiền rác là tới tận chủ nguồn thải (hộ gia đình và ngoài hộ gia đình) để thu tiền.

Thông qua phần mềm GRAC giúp quản lý đơn vị thu gom rác, quản lý chủ nguồn thải qua số nhà, số điện thoại, số tiền rác chủ nguồn thải đóng hằng tháng, quản lý việc thu tiền rác của đơn vị thu gom và kiểm tra được việc thông tin phản ảnh từ người dân về chất lượng vệ sinh… Phần mềm còn giúp kết nối chính quyền với đơn vị thu gom, UBND quận, phường quản lý được việc thu gom rác và thu tiền rác của các đơn vị thu gom, tránh loạn giá thu gom rác. Dữ liệu được quản lý vận hành trên đám mây điện tử nên hạn chế tiếp xúc giấy tờ, báo cáo trao đổi trực tiếp.

Người dân, đơn vị thu gom và cơ quan quản lý nhà nước (UBND quận, phường…) truy cập nhanh chóng và đơn giản qua website hoặc trên ứng dụng điện thoại di động. Mỗi khách hàng sẽ có mã định danh riêng biệt. Việc áp dụng mô hình quản lý và thu tiền rác góp phần mang lại hiệu quả trong công tác quản lý hoạt động thu gom rác trên địa bàn quận, đặc biệt trong công tác thu phí, thuế, thu nộp về ngân sách nhà nước.